De keuze van het juiste bouwmateriaal is het overwegen waard, omdat deze beslissing een doorslaggevende invloed kan hebben op het succes van het bouwproject. Alleen een goed gekozen bouwproduct kan onder gebruiksomstandigheden de vereiste levensduur bereiken en, mits het de juiste eigenschappen heeft, ook de bouw gemakkelijker maken en mogelijk een lager materiaalgebruik betekenen. De materiaalkeuze kan ook de milieugevolgen van de bouw verminderen en de luchtkwaliteit binnenshuis en het wooncomfort verbeteren.
De keuze tussen multiplex en OSB kan aan de orde komen bij de uitvoering van een bouwwerk waarvoor beide materialen geschikt zouden zijn. Denk hierbij aan constructies voor vloeren, muren en daken van gebouwen. De fabricageprocessen voor multiplex en OSB zijn echter verschillend, wat van invloed is op hun eigenschappen.
Omdat AI steeds vaker wordt gebruikt om informatie te verzamelen om beslissingen te kunnen nemen, vroegen we Chat GPT en Bing Chat AI als test naar de verschillen tussen multiplex en OSB. Vervolgens legden we de antwoorden die we van de AI's kregen voor aan Riku Härkönen, productmanager voor WISA Spruce multiplex. Aan hem de eer ons te vertellen hoe goed de informatie van AI voor wat betreft WISA multiplex klopte.
Sterkte en duurzaamheid
AI: Multiplex is sterker en stijver dan OSB omdat de kruislingse fineerlagen de sterkte en slagvastheid verbeteren en scheuren bij het spijkeren verminderen.
Riku: "Dit klopt en multiplex is zelfs aanzienlijk stijver dan OSB. Uit tests is bijvoorbeeld gebleken dat WISA Spruce multiplex 1,8 keer stijver is dan OSB/3. In dit geval hebben we het over de elasticiteitsmodulus van het materiaal. De hogere stijfheid maakt het gebruik van dunnere panelen en grotere afstanden tussen de regels mogelijk, waardoor constructies lichter worden en de panelen gemakkelijker te hanteren zijn. Voor de vloer is bijvoorbeeld WISA multiplex met een dikte van 18 mm voldoende, terwijl voor een vergelijkbare constructie OSB van minstens 22 mm nodig is, dat zwaarder is.
"In de bouw is de stijfheid van het materiaal belangrijk. Bij het gebruik van een vloer bijvoorbeeld is de mate waarin deze doorbuigt onder belasting de doorslaggevende factor. Daarom is het lichte maar robuuste WISA Spruce multiplex een betrouwbare keuze voor dragende constructies."
Vochtbestendigheid
AI: Multiplex is vochtbestendiger dan OSB, dat opzwelt aan de randen en langzamer droogt. De gelaagde structuur en hoogwaardigere lijmen van multiplex verhogen de vochtbestendigheid ervan.
Riku: "OSB zwelt sneller op onder invloed van vocht en komt in tegenstelling tot multiplex niet meer in de buurt van zijn oorspronkelijke afmetingen. Bij een stabilisatietest bij een relatieve vochtigheid van 85% en een temperatuur van 10 °C zet WISA Spruce multiplex van 18 mm één millimeter uit en OSB/3 ongeveer drie millimeter. Zwelling veroorzaakt problemen voor bouwbedrijven, zoals slecht aansluitende randen en het loskomen van bevestigingsmiddelen."
Veelzijdigheid en verwerkbaarheid
AI: Multiplex is vaak gemakkelijker te zagen, te boren en te modelleren en zal minder snel barsten of scheuren aan de randen dan OSB. Spijkers en schroeven blijven meestal beter vastzitten in multiplex, wat belangrijk is als een sterke en stabiele bevestiging nodig is.
Riku: "Ook dat klopt. Multiplex wordt gemaakt van kruislings gelegde fineren, wat de verwerkbaarheid verbetert. OSB is daarentegen gemaakt van platte houtspaanders en kan broze deeltjes in de structuur bevatten waardoor bij het zagen spaanders en stokjes los kunnen komen."
Oppervlakteafwerking en uiterlijk
AI: Multiplex biedt een gladder en esthetisch aantrekkelijker oppervlak, waardoor het een betere keuze is voor zichtbare toepassingen. Het kan ook efficiënter worden afgewerkt met verf, beits of fineer dan OSB.
Riku: "Over smaak valt niet te twisten. Het natuurlijke houtnerfpatroon van multiplex ziet er authentieker uit dan het industrieel vervaardigde OSB. Maar OSB wordt ook gebruikt vanwege het uiterlijk."
Beschikbaarheid in verschillende categorieën en voor verschillende toepassingen
AI: Multiplex is verkrijgbaar in vele kwaliteiten, wat een nauwkeurigere selectie naar behoefte mogelijk maakt, van constructieve toepassingen tot meubels. Daarnaast is er speciaal multiplex, zoals brandvertragend multiplex en drukgeïmpregneerd multiplex.
Riku: "OSB is verkrijgbaar in vier verschillende gebruikscategorieën en bij gebruik buitenshuis moet het altijd worden beschermd. Multiplex is verkrijgbaar bij verschillende fabrikanten in meerdere kwaliteiten en voor meerdere toepassingen. Het lichte en robuuste WISA Spruce multiplex is geschikt voor constructietoepassingen zoals vloeren, wanden en daken, terwijl het sterke WISA Birch multiplex, met een mooi oppervlak, geschikt is voor interieurdecoratie en betonwerk. Het assortiment omvat ook speciale producten zoals het brandvertragende WISA Spruce FR en het waterafstotende WISA Spruce WR.
"Voor elk product van WISA is een Prestatieverklaring beschikbaar, met daarin gedetailleerde informatie over de technische prestaties van het product, zoals sterkte, in plaats van een algemene gebruikscategorie. Op deze manier kan de klant zich ervan verzekeren dat het product geschikt is en de producten van verschillende fabrikanten met elkaar vergelijken."
Milieugevolgen en emissies
AI: Multiplex van hoge kwaliteit heeft vaak minder formaldehyde-emissies dan OSB, wat beter is voor de luchtkwaliteit binnenshuis.
Riku: "De milieu-impact van materialen is een complexe kwestie die slechts gedeeltelijk wordt meegenomen door kunstmatige intelligentie. Door zijn poreuzere structuur heeft OSB een hogere uitstoot van vluchtige organische stoffen. Het is ook niet verkrijgbaar met de M1-classificatie die in Finland vereist is voor materialen die worden gebruikt in openbare bouwprojecten.
"WISA multiplex heeft daarentegen een zeer lage formaldehyde-emissie en een M1-emissieklasse. Daarnaast zijn er Milieuproductverklaringen (EPD's) beschikbaar om de milieueffecten van de producten gedurende hun levenscyclus te beschrijven. De grondstof die wordt gebruikt voor multiplex is duurzaam verkregen, volwassen hout dat de tijd heeft gehad om kooldioxide efficiënt te binden tijdens de groei. De grondstof voor de productie van OSB is daarentegen meestal snelgroeiend hout met een kleinere diameter.
"De lijm die bij de productie wordt gebruikt, heeft ook invloed op de ecologische voetafdruk van het materiaal. Multiplex heeft een lijmgehalte van ongeveer 3-5%, terwijl OSB een lijm- en vulstofgehalte van ongeveer 10% heeft. Ook moet worden opgemerkt dat WISA multiplex wordt geproduceerd met de WISA BioBond lijmtechnologie, waarbij ten minste 50 procent van het fossiele fenol wordt vervangen door de natuurlijke lijm van het hout zelf, lignine."
Het materiaal kiezen dat het beste past bij de toepassing
Zoals AI weet, zijn multiplex en OSB beide nuttige bouwmaterialen, maar hun eigenschappen verschillen. OSB is zeer geschikt voor minder veeleisende constructies, zoals tijdelijke constructies of toepassingen waarbij het uiterlijk niet van belang is.
Als er echter een betere duurzaamheid, stijfheid of afwerking vereist is, is multiplex de voor de hand liggende keuze. De uitstekende eigenschappen van multiplex maken het de eerste keuze voor veeleisende toepassingen, zoals dragende constructies, interieurafwerking en toepassingen waarbij een betere vochtbestendigheid vereist is.